Κυριακή 2 Απριλίου 2017

Κλίση ουσιαστικών(αρσενικών, θηλυκών και ουδετέρων)

Ελληνικός πολιτισμός, Η κλίση του Ουσιαστικού

 

Νέα Ελληνική Γλώσσα  αρχική

 
Κλίση του ουσιαστικού


Α. Κλίση αρσενικών
 
Ουσιαστικά σε -ας (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι παροξύτονα (αγώνας, μήνας) και προπαροξύτονα (κήρυκας).
Τα παροξύτονα (αγώνας, μήνας) διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες:
  • α) Σε όσα στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα. Στην υποκατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα ουσιαστικά που έχουν κατάληξη -ας, εκτός από τα δισύλλαβα, π.χ. αγώνας, αιώνας πατέρας κ.ά.
  • β) σε όσα στη γενική πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα. Στην υποκατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα δισύλλαβα σε -ας και όσα λήγουν σε –ίας και -ίστας, π.χ. μήνας, λοχίας κ.ά.
Σύμφωνα με το αγώνας κλίνονται τα ουσιαστικά πατέρας, αιώνας, κανόνας, χαρακτήρας, χειμώνας κ.ά.
Σύμφωνα με το μήνας κλίνονται τα ουσιαστικά λοχίας, επαγγελματίας κ.ά.
Σύμφωνα με το κήρυκας κλίνονται τα ουσιαστικά άξονας, γείτονας, λέκτορας, πρόσφυγας, ρήτορας, φύλακας κ.ά.
 
  παροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
αγώνας
αγώνα
αγώνα
αγώνα
μήνας
μήνα
μήνα
μήνα
κήρυκας
κήρυκα
κήρυκα
κήρυκα
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
αγώνες
αγώνων
αγώνες
αγώνες
μήνες
μηνών
μήνες
μήνες
κήρυκες
κηρύκων
κήρυκες
κήρυκες


Μορφολογική ποικιλία
Ορισμένα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας σχηματίζουν τη γενική του ενικού και με κατάληξη -ος, π.χ. πρίγκιπος, μηνός, κηδεμόνος, μάρτυρος σε φράσεις όπως: Μένει στην (οδό) Πρίγκιπος Νικολάου. Το συμβάν έγινε παρουσία μάρτυρος. Η κατάληξη αυτή προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και την καθαρεύουσα. Σήμερα χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις τυπικού ή χιουμοριστικού ύφους.

Πολύ λίγα προπαροξύτονα ουσιαστικά σχηματίζουν την ονομαστική πληθυντικού σε οι και την αιτιατική πληθυντικού σε ους με παράλληλη μετακίνηση του τόνου στην παραλήγουσα, π.χ. οι γειτόνοι, τους γειτόνους, οι μαστόροι, τους μαστόρους, σε φράσεις όπως: Έχω πέντε έξι καλούς γειτόνους και πορεύομαι στη ζωή. 

Ουσιαστικά σε -ης (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (μαθητής, καθηγητής) και παροξύτονα (επιβάτης).
Όλα τονίζονται στη γενική πληθυντικού στη λήγουσα, (μαθητών, επιβατών)
Ορισμένα ουσιαστικά σε -ης που δηλώνουν επάγγελμα σχηματίζουν, σε ύφος κατά κανόνα οικείο, και θηλυκό ουσιαστικό σε -ισσα και σε -ίνα, π.χ. η γυμνασιάρχης και η γυμνασιάρχισσα, η βουλευτής και η βουλευτίνα.
Σύμφωνα με το μαθητής κλίνονται τα ουσιαστικά βουλευτής, σπουδαστής, διευθυντής κ.ά.
Σύμφωνα με το επιβάτης κλίνονται τα ουσιαστικά στρατιώτης, ταξιδιώτης, βιβλιοπώλης κ.ά.
 
  οξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
μαθητής
μαθητή
μαθητή
μαθητή
επιβάτης
επιβάτη
επιβάτη
επιβάτης
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
μαθητές
μαθητών
μαθητές
μαθητές
επιβάτες
επιβατών
επιβάτες
επιβάτες


Μορφολογική ποικιλία
Ορισμένα οξύτονα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας που δηλώνουν κατά κανόνα επαγγέλματα και δημόσια λειτουργήματα παρουσιάζουν στην κλητική του ενικού αριθμού, συνήθως μετά το κύριε και σπανιότερα χωρίς αυτό, την κατάληξη -ά, π.χ. κύριε δικαστά, κύριε διευθυντά (αντί κύριε δικαστή, κύριε διευθυντή, που χρησιμοποιούνται τις περισσότερες φορές σε πολύ οικείο ή και σε περιπαικτικό ύφος). Στον καθημερινό λόγο και κατά κανόνα σε χιουμοριστικό ή ειρωνικό ύφος ο τύπος αυτός επεκτείνεται και σε λέξεις που δηλώνουν απλώς ιδιότητες, π.χ. κύριε σπουδαστά, κύριε στρατιώτα.

Ορισμένα παροξύτονα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας, σε ύφος κατά κανόνα οικείο ή χιουμοριστικό, παρουσιάζουν σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού μία συλλαβή παραπάνω με κατάληξη -άδες ή και -ηδες, π.χ. δεσπότες, δεσπότηδες και δεσποτάδες, ράφτες, ράφτηδες και ραφτάδες.

Ουσιαστικά σε -ος (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (βαθμός), παροξύτονα (δρόμος) και προπαροξύτονα (ανήφορος).
Τα οξύτονα και παροξύτονα τονίζονται σε όλες τις πτώσεις στην ίδια συλλαβή.
Από τα προπαροξύτονα σε άλλα παραμένει ο τόνος στην ίδια θέση, π.χ. ο ανήφορος, του ανήφορου, 
ενώ σε άλλα μετακινείται στην παραλήγουσα στη γενική ενικού και στη γενική και αιτιατική πληθυντικού, π.χ. ο άνεμος, του ανέμου, των ανέμων, τους ανέμους.

Σύμφωνα με το βαθμός κλίνονται τα γιατρός, θεός, λαός, σεισμός κ.ά.
Σύμφωνα με το δρόμος κλίνονται τα γάμος, ήλιος, νόμος, τόπος, χώρος κ.ά.
Σύμφωνα με το ανήφορος κλίνονται τα άνεμος, δήμαρχος, αντίλαλος, κατήφορος, χωματόδρομος κ.ά.

 
  οξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
βαθμός
βαθμού
βαθμό
βαθμέ
δρόμος
δρόμου
δρόμο
δρόμε
ανήφορος
ανήφορου
ανήφορο
ανήφορε
άνεμος
ανέμου
άνεμο
άνεμε
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
βαθμοί
βαθμών
βαθμούς
βαθμοί
δρόμοι
δρόμων
δρόμους
δρόμοι
ανήφοροι
ανήφορων
ανήφορους
ανήφοροι
άνεμοι
ανέμων
ανέμους
άνεμοι


Μορφολογική ποικιλία
 Ορισμένα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας σχηματίζουν την κλητική του ενικού με κατάληξη -ο αντί ,
π.χ. Γιώργο, Πέτρο.
Στα ουσιαστικά αυτά ανήκουν: 
α)
 τα παροξύτονα βαφτιστικά ονόματα και επώνυμα, καθώς και κοινά ουσιαστικά,
π.χ. Μάρκο, Χρήστο, Παύλο (αλλά και Παύλε σε οικείο ύφος), Πετράκο, Σαραντάκο, Βενιζέλο, γέρο, διάκο (αλλά και διάκε), καπετάνιο (αλλά και καπετάνιε), λούστρο (αλλά και λούστρε
β) 
τα υποκοριστικά σε -άκος, π.χ. φιλαράκο,
γ)
 μερικά οξύτονα χαϊδευτικά,
π.χ. Μανολιό, Δημητρό.

 Η γενική πληθυντικού του ουσιαστικού χρόνος, όταν χρησιμοποιείται για να δηλώσει ορισμένη ηλικία, παρουσιάζει συνήθως τον τύπο χρονών και, σε λαϊκότερο ύφος, χρονώ,
π.χ. Πόσω(ν) χρονών είναι; Είναι 15 χρονώ.

 Τα προπαροξύτονα ουσιαστικά σε -ος παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στον τονισμό ορισμένων πτώσεων και των δύο αριθμών. Πιο συγκεκριμένα:
α) Στη γενική ενικού διατηρούν τον τόνο στην προπαραλήγουσα οι πολυσύλλαβες λέξεις, οι λαϊκές λέξεις, πολλά από τα βαφτιστικά ονόματα και τα επώνυμα, όταν χρησιμοποιούνται σε οικείο και ουδέτερο ύφος,
π.χ. του αντίκτυπου, του γάιδαρου, του Χρυσόστομου, του Παπαδόπουλου. Τα ίδια ουσιαστικά, όταν χρησιμοποιούνται σε τυπικό ύφος, μετακινούν τον τόνο στην παραλήγουσα,
π.χ. του αντικτύπου, του Θεοδώρου, του Παπαδοπούλου.
β) Στην ονομαστική και κλητική πληθυντικού ορισμένα ουσιαστικά, σε λαϊκό ύφος, μετακινούν τον τόνο στην παραλήγουσα,
π.χ. Οι δασκάλοι, οι πολέμοι 
γ) Στη γενική και αιτιατική πληθυντικού η μετακίνηση του τόνου γίνεται, ανάλογα με το ύφος μέσα στο οποίο εντάσσεται το ουσιαστικό, στην προπαραλήγουσα σε οικείο ύφος, ενώ στην παραλήγουσα σε τυπικό ύφος,
π.χ. Ο πρωθυπουργός κάλεσε όλους τους δημάρχους της Μακεδονίας,
αλλά
Ποιος λογαριάζει πια τους δήμαρχους;

Ουσιαστικά σε -ας (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (ψαράς) παροξύτονα (ρήγας, κάλφας) και προπαροξύτονα (τσέλγικας, μέρμηγκας).
Σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα.

Το ουσιαστικό αέρας, καθώς και τα παροξύτονα ουσιαστικά σε -άκιας (τυχεράκιας, κορτάκιας, τσαντάκιας κ.ά.), σχηματίζουν τον πληθυντικό με κατάληξη -ηδες, π.χ. αέρηδες, τυχεράκηδες.

Σύμφωνα με το ψαράς κλίνονται τα αμαξάς, βοριάς, καστανάς, Πειραιάς κ.ά.
Σύμφωνα με το ρήγας κλίνονται τα κάλφας, μπάρμπας κ.ά.
Σύμφωνα με το τσέλιγκας κλίνονται τα μέρμηγκας, γυμνοσάλιαγκας κ.ά.
 
  οξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
ψαράς
ψαρά
ψαρά
ψαράς
ρήγας
ρήγα
ρήγα
ρήγα
αέρας
αέρα
αέρα
αέρα
τυχεράκιας
τυχεράκια
τυχεράκια
τυχεράκιας
τσέλιγκας
τσέλιγκα
τσέλιγκα
τσέλιγκας
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
ψαράδες
ψαράδων
ψαράδες
ψαράδες
ρηγάδες
ρηγάδων
ρηγάδες
ρηγάδες
αέρηδες
αέρηδων
αέρηδες
αέρηδες
τυχεράκηδες
τυχεράκηδωντυχεράκηδες
τυχεράκηδες
τσελιγκάδες
τσελιγκάδων
τσελιγκάδες
τσελιγκάδες

Ουσιαστικά σε -ης (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (καφετζής), παροξύτονα (μανάβης) και προπαροξύτονα (φούρναρης). Τα παροξύτονα και προπαροξύτονα σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού τονίζονται στην προπαραλήγουσα, ενώ τα οξύτονα στην παραλήγουσα.

Σύμφωνα με το καφετζής κλίνονται τα βιολιτζής, γεμιτζής, μπετατζής, παλιατζής, ταξιτζής, χατζής κ.ά.
Σύμφωνα με το βαρκάρης κλίνονται τα μανάβης, ναζιάρης, νοικοκύρης, ταβερνιάρης, φακίρης κ.ά.
Σύμφωνα με το φούρναρης κλίνεται τo κοτζάμπασης κ.ά.

  οξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
καφετζής
καφετζή
καφετζή
καφετζή
βαρκάρης
βαρκάρη
βαρκάρη
βαρκάρη
νοικοκύρης
νοικοκύρη
νοικοκύρη
νοικοκύρη
φούρναρης
φούρναρη
φούρναρη
φούρναρη
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
καφετζήδες
καφετζήδων
καφετζήδες
καφετζήδες
βαρκάρηδες
βαρκάρηδων
βαρκάρηδες
βαρκάρηδες
νοικοκύρηδες - νοικοκυραίοι
νοικοκύρηδων - νοικοκυραίων
νοικοκύρηδες - νοικοκυραίοι
νοικοκύρηδες - νοικοκυραίοι
φουρνάρηδες - φουρναραίοι
φουρνάρηδων - φουρναραίων
φουρνάρηδες - φουρναραίοι
φουρνάρηδες - φουρναραίοι


Μορφολογική ποικιλία
Ορισμένα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας παρουσιάζουν στον πληθυντικό και έναν τύπο πιο λαϊκό σε -αίοι, -αίων, -αίους, -αίοι, π.χ. νοικοκύρης – νοικοκυραίοι, Αρμένης– Αρμεναίοι. Οι τύποι αυτοί χρησιμοποιούνται συχνά και στη λογοτεχνία.

Ουσιαστικά σε -ης (με διπλό πληθυντικό)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (δουλευτής) και παροξύτονα (αφέντης).

Η γενική πληθυντικού σε -ων δεν είναι εύχρηστη για πολλά ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας.
Ο πληθυντικός σε -άδες χρησιμοποιείται σε οικείο και λαϊκό ύφος.

  οξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
δουλευτής
δουλευτή
δουλευτή
δουλευτή
αφέντης
αφέντη
αφέντη
αφέντη
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
δουλευτές - δουλευτάδες
δουλευτάδων
δουλευτές - δουλευτάδες
δουλευτές - δουλευτάδες
αφέντες - αφεντάδες
αφεντάδων
αφέντες - αφεντάδες
αφέντες - αφεντάδες

Ουσιαστικά σε -εύς και -ούς (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι όλα οξύτονα.

Σύμφωνα με το καφές κλίνονται τα καναπές, πουρές, λεκές, πανσές κ.ά.
Σύμφωνα με το παππούς κλίνονται τα Ιησούς, νους, ρους (μόνο στον ενικό).

  οξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
καφές
καφέ
καφέ
καφέ
παππούς
παππού
παππού
παππού
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
καφέδες
καφέδων
καφέδες
καφέδες
παππούδες
παππούδων
παππούδες
παππούδες

Ουσιαστικά σε -έας (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι όλα παροξύτονα.

Σύμφωνα με το κουρέας κλίνονται τα αμφορέας, βαφέας, διανομέας, τομέας κ.ά.

  οξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
κουρέας
κουρέα
κουρέα
κουρέα
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
κουρείς
κουρέων
κουρείς
κουρείς

Ανώμαλα ουσιαστικά

Αρσενικά ουσιαστικά τα οποία δεν ακολουθούν κανένα πρότυπο από τα παραπάνω στην κλίση είναι τα ουσιαστικά μυς, πρέσβης και πρύτανης.

  μυςπρέσβηςπρύτανης
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
ο
του
τον
 
μυς
μυός
μυ
μυ
πρέσβης
πρέσβη
πρέσβη
πρέσβη
πρύτανης
πρύτανη
πρύτανη
πρύτανη
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τους
 
μυς - μύες
μυών
μυς - μύες
μυς - μύες
πρέσβεις
πρέσβεων
πρέσβεις
 
πρυτάνεις
πρυτάνεων
πρυτάνεις
πρυτάνεις


Β' Κλίση θηλυκών
 
Ουσιαστικά σε -α (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (σπηλιά), παροξύτονα (εικόνα) και προπαροξύτονα (αίθουσα).

Διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες: σε όσα στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα και σε όσα τονίζονται στη λήγουσα.
Στην παραλήγουσα τονίζονται όσα λήγουν σε -ίδα, -άδα, -τητα και -όνα, π.χ. ιδιότητα – ιδιοτήτων. Εξαιρούνται τα βελόνα και κολόνα.

Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει αρκετά ουσιαστικά των οποίων ο τύπος της γενικής πληθυντικού δεν είναι εύχρηστος, όπως: δίψα, δίαιτα, δουλειά, ομορφιά, όπερα, ορφάνια, ράτσα, ρόκα, σαπίλα, σκοτούρα κ.ά.

Σύμφωνα με το σπηλιά κλίνονται τα δουλειά, ομορφιά κ.ά.
Σύμφωνα με το εικόνα κλίνονται τα ακτίνα, γοργόνα, μητέρα κ.ά.
Σύμφωνα με το αίθουσα κλίνονται τα αλήθεια, μαθήτρια κ.ά.

  οξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
η
της
την
 
σπηλιά
σπηλιάς
σπηλιά
σπηλιά
εικόνα
εικόνας
εικόνα
εικόνα
ιδιότητα
ιδιότητας
ιδιότητα
ιδιότητα
αίθουσα
αίθουσας
αίθουσα
αίθουσα
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τις
 
σπηλιές
σπηλιών
σπηλιές
σπηλιές
εικόνες
εικόνων
εικόνες
εικόνες
ιδιότητες
ιδιοτήτων
ιδιότητες
ιδιότητες
αίθουσες
αιθουσών
αίθουσες
αίθουσες


Μορφολογική ποικιλία
Ορισμένα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας σε στερεότυπες εκφράσεις λόγιας προέλευσης παρουσιάζουν τον τύπο της γενικής ενικού σε -ος, όπως: Η εθνική Ελλάδος. Έλκεται λόγω βαρύτητος. Όνομα μητρός. Πολύ λίγα από τα ουσιαστικά αυτά σε παρόμοιο περιβάλλον σχηματίζουν την ονομαστική του ενικού σύμφωνα με την αρχαία κλίση, π.χ. Ελλάς, βαρύτης.

Ορισμένα από τα παροξύτονα και προπαροξύτονα ουσιαστικά που στη γενική πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα παρουσιάζουν σε στερεότυπες εκφράσεις λόγιας προέλευσης έναν τύπο γενικής ενικού σε -ης με παράλληλη μετακίνηση του τόνου στην παραλήγουσα, π.χ. αμάξης, τραπέζης, σε φράσεις όπως: Άκουσε τα εξ αμάξης. Εργάζεται ως υπάλληλος τραπέζης. Σταθμός Λαρίσης.
Όσα προπαροξύτονα ουσιαστικά της ίδιας υποκατηγορίας έχουν θέμα που λήγει σε φωνήεν ή-ρπαρουσιάζουν σε ανάλογες εκφράσεις τύπο της γενικής ενικού με τόνο στην παραλήγουσα, π.χ. επικρατείας, Ευβοίας, οικογενείας, π.χ. Συμβούλιο Επικρατείας. Πρακτορείο Ευβοίας.

Τα τοπωνύμια Αθήνα, Θήβα και Πάτρα σε τυπικό ύφος και σε στερεότυπες εκφράσεις σχηματίζουν στη γενική πληθυντικού τους τύπους Αθηνών, Θηβών και Πατρών, π.χ. Ο αυτοκινητόδρομος Αθηνών- Πατρών είναι πολυσύχναστος.

Ουσιαστικά σε -η, πληθυντικός σε -ες (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (γραμμή), παροξύτονα (γνώμη) και προπαροξύτονα (κάμαρη). Όλα στη γενική πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα.

Ορισμένα παροξύτονα και προπαροξύτονα ουσιαστικά δε σχηματίζουν γενική πληθυντικού, π.χ. ζέστη, χάρη, ζάχαρη (πληθ. = ζάχαρες, όταν πρόκειται για ζάχαρη σε κύβους).

Αρκετά ουσιαστικά της κατηγορίας αυτής, όπως αδελφή/αδερφή, (ε)ξαδέλφη/(ε)ξαδέρφη, νύφη, Κυριακή, σχηματίζουν στον λογοτεχνικό λόγο και σε οικείο ύφος τη γενική πληθυντικού με κατάληξη σε -ών και -άδων, π.χ. αδελφών και αδελφάδων.

Σύμφωνα με το γραμμή κλίνονται τα αλλαγή, εκλογή, φωνή, ψυχή κ.ά.
Σύμφωνα με το γνώμη κλίνονται τα αγάπη, άκρη, βλάβη, βρύση, δάφνη, δίκη, νίκη, τέχνη, φήμη κ.ά.
Σύμφωνα με το χάρη κλίνονται τα βρύση, ζέστη, κόρη, λάσπη, μέθη, μέση, στάνη, στρώση, τόλμη κ.ά.
Σύμφωνα με το κάμαρη κλίνονται τα Άρτεμη, ζάχαρη (στη γεν. ενικού ζάχαρης και ζαχάρεως), κάππαρη, σίκαλη κ.ά.

  οξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
η
της
την
 
γραμμή
γραμμής
γραμμή
γραμμή
γνώμη
γνώμης
γνώμη
γνώμη
χάρη
χάρης
χάρη
χάρη
κάμαρη
κάμαρης
κάμαρη
κάμαρη
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τις
 
γραμμές
γραμμών
γραμμές
γραμμές
γνώμες
γνωμών
γνώμες
γνώμες
χάρες

χάρες
χάρες
κάμαρες
(καμαρών)
κάμαρες
κάμαρες


Ουσιαστικά σε -η, πληθυντικός σε -εις (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι παροξύτονα (γνώση) και προπαροξύτονα (αίτηση). Τα παροξύτονα τονίζονται σε όλες τις πτώσεις στην ίδια συλλαβή, ενώ στα προπαροξύτονα κατεβαίνει ο τόνος σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού αριθμού κατά μία συλλαβή.

Σύμφωνα με το γνώση κλίνονται τα δύση, κλήση, κλίση, λύση, νύξη, σκέψη, τάξη, τάση, φύση, ψύξη κ.ά.
Σύμφωνα με το αίτηση κλίνονται τα ακρόπολη, ανάγνωση, άνοιξη, βάφτιση, δήλωση, θέληση, κλείδωση, μήνυση, Νεάπολη, υπόθεση, ύφεση κ.ά.

  παροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
η
της
την
 
γνώση
γνώσης - γνώσεως
γνώση
γνώση
αίτηση
αίτησης - αιτήσεως
αίτηση
αίτηση
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τις
 
γνώσεις
γνώσεων
γνώσεις
γνώσεις
αιτήσεις
αιτήσεων
αιτήσεις
αιτήσεις


Μορφολογική ποικιλία
Σχεδόν όλα τα ουσιαστικά της κατηγορίας αυτής, συνήθως σε τυπικό ύφος ή και σε στερεότυπες εκφράσεις λόγιας προέλευσης, σχηματίζουν στη γενική ενικού και τύπο με κατάληξη σε -εως. Στην περίπτωση των προπαροξύτονων κατεβάζουν και τον τόνο κατά μία συλλαβή, π.χ. Το οικόπεδό του εντάχθηκε στο σχέδιο πόλεως. Εκπαίδευση εξ αποστάσεως.

Ουσιαστικά σε -ος (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (οδός), παροξύτονα (ψήφος) και προπαροξύτονα (μέθοδος).
Τα οξύτονα και τα παροξύτονα τονίζονται σε όλες τις πτώσεις στην ίδια συλλαβή, ενώ στα προπαροξύτονα μετακινείται ο τόνος στη γενική ενικού και πληθυντικού, καθώς και στην αιτιατική του πληθυντικού, στην παραλήγουσα.

Κλίνονται όπως και τα αρσενικά ουσιαστικά σε -ος.

Η κλητική των ουσιαστικών αυτής της κατηγορίας χρησιμοποιείται πάρα πολύ σπάνια. Παρουσιάζει στον ενικό αριθμό κατάληξη σε -ε και σε -ο, π.χ. κιβωτό, Κύπρο, αλλά και πάροδε, λεωφόρε.

Η ονομαστική και η αιτιατική πληθυντικού παρουσιάζουν κι έναν τύπο με κατάληξη -ες, π.χ. οι μέθοδες, τις μέθοδες.

Σύμφωνα με το οδός κλίνονται τα ατραπός, οδός, στενωπός κ.ά.
Σύμφωνα με το ψήφος κλίνονται τα άμμος, λεωφόρος κ.ά.
Σύμφωνα με το μέθοδος κλίνονται τα άνοδος, διάλεκτος, Κόρινθος, παράγραφος, πρόοδος, σύνοδος κ.ά.

  οξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
η
της
την
 
οδός
οδού
οδό
οδό
ψήφος
ψήφου
ψήφο
ψήφο
λεωφόρος
λεωφόρου
λεωφόρο
λεωφόρο - λεωφόρε
μέθοδος
μεθόδου
μέθοδο
μέθοδο
πάροδος
παρόδου
πάροδο
πάροδο - πάροδε
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τις
 
οδοί
οδών
οδούς
οδοί
ψήφοι
ψήφων
ψήφους
ψήφοι
λεωφόροι
λεωφόρων
λεωφόρους
λεωφόροι
μέθοδοι (μέθοδες)
μεθόδων
μεθόδους
μέθοδοι (μέθοδες)
πάροδοι
παρόδων
παρόδους
πάροδοι

Ουσιαστικά σε -ά και -ού (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτών των κατηγοριών είναι μόνο οξύτονα. Τονίζονται στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις και των δύο αριθμών.

Σύμφωνα με το μαμά κλίνονται τα γιαγιά, κυρά, νταντά κ.ά.
Σύμφωνα με το αλεπού κλίνονται τα πολυλογού, γλωσσού, μαϊμού κ.ά.

  οξύτονο σε -άοξύτονο σε ού
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
η
της
την
 
μαμά
μαμάς
μαμά
μαμά
αλεπού
αλεπούς
αλεπού
αλεπού
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
οι
των
τις
 
μαμάδες
μαμάδων
μαμάδες
μαμάδες
αλεπούδες
αλεπούδων
αλεπούδες
αλεπούδες

Ουσιαστικά σε -ω (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά της κατηγορίας αυτής έχουν μόνο ενικό αριθμό και είναι οξύτονα και παροξύτονα. Τονίζονται στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις.

Σύμφωνα με το πειθώ κλίνονται τα ηχώ, Καλυψώ, Λητώ, φειδώ κ.ά.
Σύμφωνα με το Μάρω κλίνονται τα Διαμάντω, Φρόσω κ.ά.

  οξύτονοοξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
η
της
την
 
πειθώ
πειθώς
πειθώ
πειθώ
Λητώ
Λητώς
Λητώ
Λητώ
Μάρω
Μάρως
Μάρω
Μάρω

Παρατήρηση
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η τάση να χρησιμοποιείται στη γενική του ενικού η αρχαιοελληνική κατάληξη -ους.

Γ. Κλίση Ουδετέρων
 
Ουσιαστικά σε -ο (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (φυτό), παροξύτονα (δέντρο) και προπαροξύτονα (άτομο).

Τα προπαροξύτονα διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες:
α) σε όσα ο τόνος τους παραμένει στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις και των δύο αριθμών και
β) σε όσα κατεβάζουν τον τόνο κατά μία συλλαβή στη γενική ενικού και πληθυντικού.

Σύμφωνα με το φυτό κλίνονται τα Μεξικό, νερό, παγωτό, χωριό κ.ά.
Σύμφωνα με το δέντρο κλίνονται τα βιβλίο, θρανίο, σύννεφο, Τορίνο κ.ά.
Σύμφωνα με το δωμάτιο κλίνονται τα αυτοκίνητο, άτομο, έπιπλο, κείμενο κ.ά.

  οξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
φυτό
φυτού
φυτό
φυτό
δέντρο
δέντρου
δέντρο
δέντρο
δωμάτιο
δωματίου - δωμάτιου
δωμάτιο
δωμάτιο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
φυτά
φυτών
φυτά
φυτά
δέντρα
δέντρων
δέντρα
δέντρα
δωμάτια
δωματίων - δωμάτιων
δωμάτια
δωμάτια


Μορφολογική ποικιλία
Ορισμένα προπαροξύτονα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας παρουσιάζουν δύο τύπους στη γενική ενικού και πληθυντικού: έναν με τόνο στην παραλήγουσα, που χρησιμοποιείται σε τυπικό ύφος, και έναν με τόνο στην προπαραλήγουσα, που χρησιμοποιείται σε ουδέτερο και οικείο ύφος, π.χ. αμύγδαλου και αμυγδάλουαμύγδαλων και αμυγδάλων, σε φράσεις όπως Σοκολάτα αμυγδάλου, αλλά Οι φλοιοί των αμύγδαλων είναι μαλακοί. Καραμέλες βουτύρου, αλλά Η παραγωγή βούτυρου είναι φέτος πολύ μεγάλη.
Mερικά από τα πιο συνηθισμένα στον λόγο ουσιαστικά που παρουσιάζουν αυτούς τους δύο τύπους είναι τα εξής: αμύγδαλο, ατμόπλοιο, βούτυρο, γόνατο, δάχτυλο, ποδήλατο, πρόβατο.

Ουσιαστικά σε -ι (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (νησί) και παροξύτονα (σπίτι). Το μόνο προπαροξύτονο είναι το φίλντισι.
Στα παροξύτονα μετακινείται ο τόνος στη γενική ενικού και πληθυντικού στη λήγουσα.
Στο προπαροξύτονο φίλντισι, που δεν έχει πληθυντικό, μετακινείται ο τόνος στη γενική ενικού.
bullet
Τα υποκοριστικά σε -άκι και -ούλι δε σχηματίζουν τύπους στη γενική ενικού και πληθυντικού. Μπορούν όμως να δανειστούν τους αντίστοιχους τύπους από το ουσιαστικό, π.χ. το μηχανάκι, της μηχανής, τα μηχανάκια, των μηχανών.
bullet
Τα ουσιαστικά σε -άι και -όι σχηματίζουν τη γενική ενικού και όλες τις πτώσεις του πληθυντικού με την προσθήκη ενός γ πριν από την κατάληξη, π.χ. τσάι-τσαγιού, ρολόι-ρολόγια.
bullet
Το ουσιαστικό πρωί κλίνεται με ιδιαίτερο τρόπο.
bullet
Γράφονται με υ τα ουσιαστικά βράδυ, δάκρυ, στάχυ, δίχτυ, δόρυ, οξύ.

Το ουσιαστικό μέλι σχηματίζει στη γενική ενικού και τον τύπο μέλιτος, που χρησιμοποιείται στις στερεότυπες εκφράσεις ταξίδι του μέλιτος και μήνας του μέλιτος.

Σύμφωνα με το νησί κλίνονται τα ουσιαστικά αρνί, πουλί, παιδί, χαρτί, ψωμί κ.ά.
Σύμφωνα με το σπίτι κλίνονται τα αγόρι, κορίτσι, λουλούδι, παπούτσι, χέρι κ.ά.

  οξύτονοοξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
νησί
νησιού
νησί
νησί
πρωί
πρωινού
πρωί
πρωί
σπίτι
σπιτιού
σπίτι
σπίτι
φίλντισι
φιλντισιού
φίλντισι
φίλντισι
μηχανάκι
(μηχανής)
μηχανάκι
μηχανάκι
τσάι
τσαγιού
τσάι
τσάι
μέλι
μελιού - μέλιτος
μέλι
μέλι
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
νησιά
νησιών
νησιά
νησιά
πρωινά
πρωινών
πρωινά
πρωινά
σπίτια
σπιτιών
σπίτια
σπίτια



 
μηχανάκια

μηχανάκια
μηχανάκια
τσάγια
τσαγιών
τσάγια
τσάγια
μέλια
μελιών
μέλια
μέλια

  παροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοοξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
βράδυ
βραδιού
βράδυ
βράδυ
στάχυ
σταχυού
στάχυ
στάχυ
δίχτυ 
διχτυού - διχτύου
δίχτυ
δίχτυ
δάκρυ
(δάκρυου)
δάκρυ
δάκρυ
δόρυ
δόρατος
δόρυ
δόρυ
οξύ
οξέος
οξύ
οξύ
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
βράδια
βραδιών
βράδια
βράδια
στάχυα
σταχυών
στάχυα
στάχυα
δίχτυα
διχτυών - διχτύων
δίχτυα
δίχτυα
δάκρυα
δακρύων
δάκρυα
δάκρυα
δόρατα
δοράτων
δόρατα
δόρατα
οξέα
οξέων
οξέα
οξέα

Παρατήρηση

Είναι προβληματική η κλίση των ουσιαστικών στάχυ, δίχτυ. Σε παλιότερες γραμματικές (π.χ. Τριανταφυλλίδη) διατηρούσαν το υ σε όλες τις πτώσεις.
Η ισχύουσα γραμματική του Δημοτικού (των Φιλιππάκη-Warburton, Γεωργιαφέντη, Κοτζόγλου, Λουκά) αναφέρει:
«γράφω με υ:
βράδυ, δίχτυ, στάχυ, δάκρυ, δόρυ, οξύ
η λέξη δάκρυ διατηρεί το υ σε όλες τις πτώσεις των δύο αριθμών
η λέξη βράδυ σχηματίζει γενική ενικού και τον πληθυντικό με ι»

Η απορία παραμένει: πώς κλίνεται το δίχτυ και το στάχυ;

Από την άλλη η ισχύουσα γραμματική του Γυμνασίου (των Χατζησαββίδη, Χατζησαββίδη) αναφέρει:
«Τα ουσιαστικά βράδυ, δάκρυ και στάχυ γράφονται με υ. Μετατρέπουν το υ στις άλλες πτώσεις σε ι, εκτός του ουσιαστικού δάκρυ, που κλίνεται ως εξής: Ενικός: Ον., Αιτ., Κλητ. δάκρυ, Γεν. –. Πληθυντικός: Ον., Αιτ., Κλητ. δάκρυα, Γεν. δακρύων.»
Απορία: Αν το δάκρυ και στάχυ μετατρέπουν το υ σε ι, συμβαίνει το ίδιο και με το δίχτυ;

Παράλληλα το δικτυακό λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη δίνει τους τύπους στάχυαδίχτυα.

Ουσιαστικά σε -ος (ισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι παροξύτονα και προπαροξύτονα. Στα παροξύτονα μετακινείται ο τόνος στη γενική πληθυντικού στη λήγουσα. Στα προπαροξύτονα μετακινείται ο τόνος στη γενική πληθυντικού στη λήγουσα, ενώ στη γενική ενικού και στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού μετακινείται στην παραλήγουσα.

Η κλητική του ενικού και πληθυντικού δε χρησιμοποιείται συχνά στον λόγο.

Σύμφωνα με το δάσος κλίνονται τα άλσος, βέλος, γένος, τέλος, χρέος κ.ά. Εξαίρεση αποτελούν τα ουσιαστικά άνθος, όρος και χείλος, τα οποία σχηματίζουν τη γενική πληθυντικού σε -έων: ανθέων, ορέων, χειλέων.
Σύμφωνα με το μέγεθος κλίνονται τα έδαφος, στέλεχος κ.ά.

  παροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
δάσος
δάσους
δάσος
δάσος
άνθος
άνθους
άνθος
άνθος
όρος
όρους
όρος
όρος
χείλος
χείλους
χείλος
χείλος
μέγεθος
μεγέθους
μέγεθος
μέγεθος
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
δάση
δασών
δάση
δάση
άνθη
ανθέων
άνθη
άνθη
όρη
ορέων
όρη
όρη
χείλη
χειλέων
χείλη
χείλη
μεγέθη
μεγεθών
μεγέθη
μεγέθη

  προπαροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
πέλαγος - πέλαγο
πελάγους - πέλαγου
πέλαγος - πέλαγο
πέλαγος - πέλαγο
θάρρος
θάρρους
θάρρος
θάρρος
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
πελάγη - πέλαγα
μεγεθών
πελάγη - πέλαγα
πελάγη - πέλαγα
θάρρητα
θαρρήτων
θάρρητα
θάρρητα



Μορφολογική ποικιλία
Το ουσιαστικό το πέλαγος σχηματίζει και τους τύπους πέλαγο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού, του πελάγου (και πέλαγου) στη γενική ενικού και πέλαγα στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού.

Το ουσιαστικό το θάρρος σχηματίζει στην ονομαστική και αιτιατική πληθυντικού τον τύπο τα θάρρητα.

Ουσιαστικά σε -μα (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι παροξύτονα (πράγμα) και προπαροξύτονα (μάθημα).

Η γενική ενικού και η ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική πληθυντικού τονίζονται πάντοτε στην προπαραλήγουσα, ενώ η γενική πληθυντικού πάντοτε στην παραλήγουσα.
Ορισμένα ουσιαστικά σχηματίζουν πτώσεις μόνο στον πληθυντικό, π.χ. γεράματα, τρεχάματα, χαιρετίσματα κ.ά.
Η κλητική του ενικού και πληθυντικού δε χρησιμοποιείται συχνά στον λόγο.

Σύμφωνα με το πράγμα κλίνονται τα γράμμα, κλίμα, σώμα, χρώμα κ.ά.
Σύμφωνα με το μάθημα κλίνονται τα παράπηγμα, σύνταγμα κ.ά.

  παροξύτονοπροπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
πράγμα
πράγματος
πράγμα
πράγμα
μάθημα
μαθήματος
μάθημα
μάθημα
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
πράγματα
πραγμάτων
πράγματα
πράγματα
μαθήματα
μαθημάτων
μαθήματα
μαθήματα

Ουσιαστικά σε -ιμο (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι προπαροξύτονα. Τονίζονται σε όλες τις πτώσεις στην προπαραλήγουσα, εκτός από τη γενική πληθυντικού, όπου τονίζονται στην παραλήγουσα.

Η γενική πληθυντικού και η κλητική και των δύο αριθμών δε χρησιμοποιούνται συχνά στον λόγο.
Σύμφωνα με το γράψιμο κλίνονται τα βάψιμο, δέσιμο, φταίξιμο κ.ά.

  προπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
γράψιμο
γραψίματος
γράψιμο
γράψιμο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
γραψίματα
γραψιμάτων
γραψίματα
γραψίματα

Ουσιαστικά σε -ς (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά που κλίνονται σύμφωνα με το τέρας είναι παροξύτονα και τονίζονται στη γενική ενικού, ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού στην προπαραλήγουσα. Παρόμοια κλίνονται και τα γήρας, κρέας, πέρας κ.ά.

Τα ουσιαστικά που κλίνονται σύμφωνα με το καθεστώς είναι οξύτονα και παροξύτονα. Τονίζονται παντού στην ίδια συλλαβή, αλλά στη γενική πληθυντικού κυρίως στην παραλήγουσα. Παρόμοια κλίνονται και τα αεριόφως, γεγονός, ημίφως, λυκόφως. Εξαιρείται το φως, που τονίζεται στη γενική ενικού στη λήγουσα.

  οξύτονοοξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
καθεστώς
καθεστώτος
καθεστώς
καθεστώς
φως
φωτός
φως
φως
ημίφως
ημίφωτος
ημίφως
ημίφως
τέρας
τέρατος
τέρας
τέρας
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
καθεστώτα
καθεστώτων
καθεστώτα
καθεστώτα
φώτα
φώτων
φώτα
φώτα
ημίφωτα
ημιφώτων - ημίφωτων
ημίφωτα
ημίφωτα
τέρατα
τεράτων
τέρατα
τέρατα

Ουσιαστικά σε -ν (ανισοσύλλαβα)

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι οξύτονα (ον, μηδέν) και παροξύτονα (φωνήεν). Τονίζονται παντού στην ίδια συλλαβή, εκτός από τη γενική πληθυντικού των παροξύτονων, όπου ο τόνος κατεβαίνει μία συλλαβή. Στη γενική πληθυντικού τονίζονται πάντοτε στην παραλήγουσα. Εξαίρεση αποτελούν τα ουσιαστικά το παν και το μηδέν, που τονίζονται στη γενική ενικού στη λήγουσα (του παντός, του μηδενός).

Το ουσιαστικό μηδέν δε σχηματίζει πληθυντικό. Χρησιμοποιείται ο πληθυντικός του ουσιαστικού το μηδενικό.

Σύμφωνα με το ον κλίνονται και τα ανακοινωθέν, παρελθόν, παρόν, προϊόν, προσόν, συμβάν κ.ά.
Σύμφωνα με το φωνήεν κλίνονται και τα ενδιαφέρον, καθήκον, μέλλον, περιβάλλον, σύμπαν, συμφέρον κ.ά.

  οξύτονοοξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
ον
όντος
ον
ον
συμβάν
συμβάντος
συμβάν
συμβάν
φωνήεν
φωνήεντος
φωνήεν
φωνήεν
καθήκον
καθήκοντος
καθήκον
καθήκον
σύμπαν
καθήκοντος
σύμπαν
σύμπαν
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
όντα
όντων
όντα
όντα
συμβάντα
συμβάντων
συμβάντα
συμβάντα
φωνήεντα
φωνηέντων
φωνήεντα
φωνήεντα
καθήκοντα
καθηκόντων
καθήκοντα
καθήκοντα
σύμπαντα
συμπάντων
σύμπαντα
σύμπαντα

Ουσιαστικά σε -ρ (ανισοσύλλαβα)

Η γενική πληθυντικού του ουσιαστικού το ήπαρ και οι κλητικές και των δύο ουσιαστικών δεν είναι εύχρηστες στον λόγο.

  οξύτονοπαροξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
πυρ
πυρός
πυρ
πυρ
ήπαρ
ήπατος
ήπαρ
ήπαρ
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
πυρά
πυρών
πυρά
πυρά
ήπατα
ηπάτων
ήπατα
ήπατα

Ιδιόκλιτα ουσιαστικά που λήγουν σε φωνήεν (ανισοσύλλαβα)

  παροξύτονοπαροξύτονοπαροξύτονοοξύτονο
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
το
του
το
 
γάλα
γάλατος - γάλακτος
γάλα
γάλα
ήμισυ
ημίσεος
ήμισυ
ήμισυ
δόρυ
δόρατος
δόρυ
δόρυ
οξύ
οξέος
οξύ
οξύ
ονομ.
γεν.
αιτ.
κλητ.
τα
των
τα
 
γάλατα
γαλάτων
γάλατα
γάλατα



 
δόρατα
δοράτων
δόρατα
δόρατα
οξέα
οξέων
οξέα
οξέα

Άκλιτα ουσιαστικά

Ορισμένα ουσιαστικά, που προέρχονται κυρίως από ξένες γλώσσες, δεν έχουν ενταχθεί στο κλιτικό σύστημα της ελληνικής και δεν κλίνονται.

Κανονικά θα έπρεπε να πάρουν τελικό φωνήεν ή ς για κατάληξη και να κλίνονται κανονικά όπως έχει γίνει με εκατοντάδες λέξεις της ελληνικής που αποτελούν δάνεια και παρόλα αυτά είναι ενταγμένες στο κλιτικό σύστημα, π.χ. μανάβης, μπακάλης κ.ά.

Άλλωστε την αφομοιωτική δύναμη της γλώσσας μπορούμε να τη διαπιστώσουμε στους μετανάστες που αντιμετώπισαν και ενέταξαν τις ξένες λέξεις στο δικό τους λεξιλόγιο, π.χ. λέικ - λέκι ((lake= λίμνη)

Στη σύγχρονη όμως νεοελληνική πραγματικότητα εισάγονται συνεχώς και αδιακρίτως ξένες λέξεις χωρίς να αποδίδονται οι αντίστοιχες νεόπλαστες ελληνικές, π.χ. κομπιούτερ αντί υπολογιστής, τηλεκοντρόλ αντί τηλεχειριστήριο ή χειριστήριο και χωρίς να γίνεται προσπάθεια να ενταχθούν στο κλιτικό σύστημα, θεωρώντας τες ως άκλιτες, π.χ. κομπιούτερ αντί του κομπιούτορας ή κομπιουτέρι. Πολλοί θεωρούν ότι μια τέτοια χρήση είναι λάθος. Λάθος όμως είναι η ένταξη αυτούσιων ξένων λέξεων και η μη ένταξή τους.

Στη συνέχεια παρατίθενται ορισμένα από αυτά.
Αρσενικά: μάνατζερ, ντε(ν)τέκτιβ, ρεπόρτερ, κομπιούτερ κ.ά.
Θηλυκά: πλαζ, σεζόν, σπεσιαλιτέ κ.ά.
Ουδέτερα: άλφα, ασανσέρ, βήτα, βολάν, κονιάκ, ρεπό, τρακ, φερμουάρ, ταμπλό, ραντεβού, πάρτι, μαγιό, μετρό, στυ(ι)λό κτλ.

Διπλόκλιτα ουσιαστικά

Στα διπλόκλιτα περιλαμβάνονται όσα σχηματίζουν πληθυντικό αριθμό διαφορετικού γένους από ό,τι στον ενικό.

Ενικός αριθμόςΠληθυντικός αριθμός
ο βράχος
ο λαιμός
ο λόγος
ο χρόνος
ο πλούτος
ο σανός
οι βράχοι
οι λαιμοί
οι λόγοι
οι χρόνοι

 
τα βράχια
τα λαιμά
τα λόγια
τα χρόνια
τα πλούτη
τα σανά











Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου